WA II
De verontschuldigingen van het koningsechtpaar blijven nog wel even in het nieuws, vrees ik. Niemand gaat er verder op in, maar er kleven wel enkele staatsrechtelijke probleempjes aan deze openlijke excuses. Ik kan me voorstellen dat je als gezin in deze tijden een weekje er tussen uit wilt, met drie meiden. In deze corona-tijden is daar regeringsbeleid op geformuleerd. Zo wordt door de regering geadviseerd zo weinig mogelijk te reizen. Dat advies geldt voor iedereen. Ook voor een koninklijk gezin. Niet iedereen staat daarbij stil, anders was het regeringsvliegtuig niet vertrokken.
Nu kent Nederland een sluitende verantwoordingsstructuur; elke bestuurder moet verantwoording afleggen over zijn of haar gedrag en zoals alles politiek kan zijn of worden, kan alles ook onder de ministeriële verantwoording vallen. De eerste reactie van Mark Rutte was dan ook volgens het boekje. De premier nam alle schuld op zich. Dat had hem de kop kunnen kosten, maar zijn politieke antenne die eerder faalde, vertelde hem dat hij dit wel zou redden. Er ging een zucht van opluchting over het Binnenhof en slechts een enkele politieke fractie was bereid hier een politieke discussie over te voeren. Het koningshuis is normaal onaantastbaar.
Tot opeens Willem Alexander en Máxima voor de tv live excuses aanboden aan het Nederlandse volk. En dat is fout. Mark Rutte kan/moet zoiets doen, niet de koning. Mark kan verantwoording afleggen, bijvoorbeeld in het parlement en dan niet op de fiets aan een willekeurig groepje journalisten op straat. Het mooie is, dat ook dit onder de verantwoordelijkheid van Mark Rutte valt. Maar die heeft geen behoefte aan een principiële discussie over het functioneren van het koninklijk huis. De koning heeft dat wel gedaan. Hij heeft zich rechtstreeks tot het volk gewend en verantwoording afgelegd. Als er iets over de Griekse reis gezegd moest worden dan had de premier dat moeten doen. De bevolking zal dat worst zijn, maar het moet de politiek wel interesseren, want het gaat ten koste van hun machtspositie.
Een republikein zal in het gebeurde een reden zien, om zo snel als mogelijk de monarchie af te schaffen. Een monarchist zal zijn mening bevestigd zien dat de monarchie in het hart van de Nederlander zit. Dat we een premier hebben die de neiging heeft problemen weg te lachen, mag ons niet weerhouden van het kritisch in de gaten houden van onze machthebbers; politici en koningen. En daar faalt de ministeriële verantwoordelijkheid; er kan alleen gediscussieerd worden als er discussianten zijn.
Jan Visser